دوره 9، شماره 2 - ( 1403 )
جلد 9 شماره 2 صفحات 103-100 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Gharaee H, Sadeghi M. Public-Private Partnership: An Effective Solution for Providing Health Services to the Elderly. Manage Strat Health Syst 2024; 9 (2) :100-103
URL: http://mshsj.ssu.ac.ir/article-1-797-fa.html
URL: http://mshsj.ssu.ac.ir/article-1-797-fa.html
قرائی حجت اله، صادقی مهدی. "مشارکت دولتی-خصوصی: راهکاری موثر برای ارائه خدمات سلامت به سالمندان". راهبردهای مدیریت در نظام سلامت. 1403; 9 (2) :100-103
استادیار، گروه مدیریت و اقتصاد بهداشت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان، همدان، ایران ، gharaee.hojat@gmail.com
چکیده: (272 مشاهده)
با توجه به رویکردهای سلامت در دو قرن اخیر و افزایش امید به زندگی افراد و کاهش میزان باروری، جمعیت‌های انسانی به سمت سالمند شدن در حال حرکت هستند؛ به‌طوریکه سالمندی به عنوان یکی از مهمترین پدیده‌های قرن بیستم معرفی شده است (1). توسعه و افزایش جمعیت سالمند و پیامد‌های ناشی از آن، نظام‌های سلامت بیشتر کشورها را دیر یا زود دچار چالش خواهد کرد (2).
طبق برآوردهای سازمان ملل متحد، در سال 2020 حدود 727 میلیون نفر با سن بیش از 65 سال در سراسر جهان زندگی می کردند. پیش بینی می شود که این تعداد تا سال 2050 به بیش از دو برابر، یعنی تقریباً 5/1 میلیارد نفر برسد یعنی در سال 2050 از هر 6 نفر، یک نفر سالمند خواهد بود. در کشورهای در حال توسعه این نسبت بزرگتر است، به‌طوریکه تا سال 2050 ، 8 نفر از هر 10 نفر سالمند در این کشورها زندگی خواهند کرد (3). طبق برآوردها شمار سالمندان ایرانی بین سال‌های 1395 تا 1410، دو برابر خواهد شد و در صورت ادامه این روند، جمعیت سالمندان کشور در سال 1429 تقریبا 24 درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل خواهد داد. با ادامه این روند می‌توان گفت ایران نسبت به سایر کشورها فرصت کمتری برای آمادگی و مقابله با عواقب پدیده سالمندی جمعیت دارد (4).
پدیده سالمندی تمامی بخش‌های جامعه اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و غیره را تحت تاثیر قرار خواهد داد و نظام سلامت نیز از این قاعده مستثنی نیست. به این دلیل که افزایش سن، سالمند را در معرض بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های قلبی، دیابت، سرطان‌ها، مشکلات کلیه و مجاری ادراری، زوال عقلی (2)، بیماری انسدادی ریه، کاهش شنوایی و مشکلات چشمی قرار می‌دهد (3). از همین رو در دوره سالمندی تقاضا برای مراقبت‌های بهداشتی و درمانی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. بدین‌ترتیب، هزینه‌های درمانی روند تصاعدی خواهد داشت به‌طوریکه گاه هزینه‌های بهداشتی و درمانی فرد در طی 2 سال آخر عمر با هزینه مابقی دوران زندگی برابری می‌کند (5).
نتایج پژوهش‌ها در حوزه سالمندی نشان دهنده آن است که نسبت هزینه‌های ملی اختصاص یافته به جمعیت 65 ساله و بالاتر در کشورهای مختلف (ژاپن، کانادا، استرالیا، ایتالیا) روند صعودی دارد و با افزایش متوسط سن جامعه، هزینه‌های مراقبت سلامت افزایش می یابد (6-8).
سالمندی جمعیت بر تقاضای خدمات، پیچیده شدن ارائه خدمات و نحوه ارائه خدمات سلامت (افزایش بستری شدن در بیمارستان، مدت اقامت در بیمارستان، افزایش استفاده از مراقبت‌های طولانی مدت و استفاده بیشتر از مراقبت‌های سرپایی) به این گروه سنی نیز تاثیر قابل توجهی خواهد داشت (9)(10).
مهمترین جنبه‌هایی که در حوزه سلامت و در رابطه با سالمندان می بایست مورد توجه جدی قرار گیرد مفاهیمی همچون هزینه، کیفیت و دسترسی به خدمات مورد نیاز این قشر از جمعیت است. ازآنجاییکه اغلب خدمات ارائه شده توسط بخش دولتی در سه مقوله مذکور دچار معضلات و مشکلات جدی است، باید از پتانسیل بخش خصوصی در کنار بخش دولتی استفاده شود، تا هم هزینه‌ها کاهش یافته و هم کیفیت و دسترسی سالمندان به خدمات مورد نیاز ارتقا پیدا کنند.
یکی از رایج ترین اشکال استفاده از پتانسیل بخش خصوصی، مشارکت دولتی-خصوصی Public-Private Partnership: PPP)) می‌باشد. مشارکت دولتی- خصوصی مکانیزمی است که در آن بخش دولتی (دولت و سایر نهادهای حکومتی) به منظور تأمین خدمات زیربنایی (اعم از آب و فاضلاب، حمل و نقل، سلامت، آموزش و غیره) از ظرفیت‌های بخش خصوصی (شامل تعاونی، خصوصی، خیریه و سمن) اعم از دانش، تجربه و منابع مالی استفاده می‌نماید. به بیان دیگر بخش خصوصی به نیابت از دولت در برخی از وظایف و مسئولیت‌های تأمین این خدمات نقش‌آفرینی می‌نماید (11, 12). در مشارکت دولتی - خصوصی نقش دولت از سرمایه‌گذاری، اجرا و بهره‌برداری در پروژه‌های زیرساختی به سیاست‌گذار و تنظیم‌کننده مقررات و ناظر بر کیفیت و کمیت ارائه خدمات تبدیل می‌شود (13).
یافته‌های مطالعات مختلف نشان دهنده آن است که مشارکت دولتی-خصوصی منجر به بهبود دسترسی و بهره مندی جامعه و به خصوص سالمندان از خدمات سلامت (14-16)، اثربخشی مراقبت‌ها، کاهش هزینه‌های ارائه خدمات، مدیریت کارآمد منابع، افزایش رضایت مندی مشتریان و جامعه، ایجاد فرصت برای ارتقای مسولیت پذیری و پاسخگویی بخش خصوصی، کاهش تصدی گری در ارائه خدمات و افزایش چابکی بخش دولتی، نظارت و کنترل بهتر، بهبود وضعیت و فضای خلاقیت و نوآوری در مدیریت و اداره امور، کاهش پرداخت از جیب، پاسخگویی مناسب به تغییرات در سازمان و محیط می گردد (17, 18)(19).
هدف این نامه جلب توجه سردبیر محترم و خوانندگان به اهمیت مشارکت دولتی-خصوصی به عنوان یک سیاست موثر در ارائه مراقبت‌های سلامت به سالمندان می‌باشد. با توجه به گسترش روز افزون تعداد سالمندان و نیاز گسترده این افراد به مراقبت‌های سلامت، و با توجه به وضعیت کنونی ایران در زمینه‌های اقتصادی و لزوم ارائه خدمات با کمترین هزینه و بالاترین کیفیت، استفاده از مشارکت دولتی-خصوصی می تواند به عنوان یک سیاست اصلی و موثر مورد توجه سیاست گذاران و مسئولین قرار گیرد.
در این راستا باید پژوهش‌هایی در زمینه تجارب موجود در دنیا و ایران در زمینه مشارکت دولتی-خصوصی در ارائه مراقبت‌های سلامت به سالمندان انجام شود تا زمینه را برای تدوین بهترین روش مشارکت دولتی-خصوصی در زمینه مراقبت سلامت سالمندان متناسب با شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران فراهم آورد و امکان پاسخگویی موثر به تغییرات سریع آینده در حوزه سلامت و سالمندی را ایجاد کند. به نظر می‌رسد یکی از الزامات آینده توسعه مراقبت‌های بهداشتی اولیه در زمینه خدمات سالمندی، ارائه خدمات سلامت به صورت یکپارچه، احداث مراکز دوستدار سالمند و افزایش مراقبت‌های حرفه‌ای در منزل و توسعه مراکز مراقبت طولانی مدت، گسترش پوشش بیمه‌های سلامت و توسعه بیمه‌های مختص سالمندان به واسطه مشارکت دولتی-خصوصی برای سالمندان می‌باشد.
طبق برآوردهای سازمان ملل متحد، در سال 2020 حدود 727 میلیون نفر با سن بیش از 65 سال در سراسر جهان زندگی می کردند. پیش بینی می شود که این تعداد تا سال 2050 به بیش از دو برابر، یعنی تقریباً 5/1 میلیارد نفر برسد یعنی در سال 2050 از هر 6 نفر، یک نفر سالمند خواهد بود. در کشورهای در حال توسعه این نسبت بزرگتر است، به‌طوریکه تا سال 2050 ، 8 نفر از هر 10 نفر سالمند در این کشورها زندگی خواهند کرد (3). طبق برآوردها شمار سالمندان ایرانی بین سال‌های 1395 تا 1410، دو برابر خواهد شد و در صورت ادامه این روند، جمعیت سالمندان کشور در سال 1429 تقریبا 24 درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل خواهد داد. با ادامه این روند می‌توان گفت ایران نسبت به سایر کشورها فرصت کمتری برای آمادگی و مقابله با عواقب پدیده سالمندی جمعیت دارد (4).
پدیده سالمندی تمامی بخش‌های جامعه اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و غیره را تحت تاثیر قرار خواهد داد و نظام سلامت نیز از این قاعده مستثنی نیست. به این دلیل که افزایش سن، سالمند را در معرض بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های قلبی، دیابت، سرطان‌ها، مشکلات کلیه و مجاری ادراری، زوال عقلی (2)، بیماری انسدادی ریه، کاهش شنوایی و مشکلات چشمی قرار می‌دهد (3). از همین رو در دوره سالمندی تقاضا برای مراقبت‌های بهداشتی و درمانی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. بدین‌ترتیب، هزینه‌های درمانی روند تصاعدی خواهد داشت به‌طوریکه گاه هزینه‌های بهداشتی و درمانی فرد در طی 2 سال آخر عمر با هزینه مابقی دوران زندگی برابری می‌کند (5).
نتایج پژوهش‌ها در حوزه سالمندی نشان دهنده آن است که نسبت هزینه‌های ملی اختصاص یافته به جمعیت 65 ساله و بالاتر در کشورهای مختلف (ژاپن، کانادا، استرالیا، ایتالیا) روند صعودی دارد و با افزایش متوسط سن جامعه، هزینه‌های مراقبت سلامت افزایش می یابد (6-8).
سالمندی جمعیت بر تقاضای خدمات، پیچیده شدن ارائه خدمات و نحوه ارائه خدمات سلامت (افزایش بستری شدن در بیمارستان، مدت اقامت در بیمارستان، افزایش استفاده از مراقبت‌های طولانی مدت و استفاده بیشتر از مراقبت‌های سرپایی) به این گروه سنی نیز تاثیر قابل توجهی خواهد داشت (9)(10).
مهمترین جنبه‌هایی که در حوزه سلامت و در رابطه با سالمندان می بایست مورد توجه جدی قرار گیرد مفاهیمی همچون هزینه، کیفیت و دسترسی به خدمات مورد نیاز این قشر از جمعیت است. ازآنجاییکه اغلب خدمات ارائه شده توسط بخش دولتی در سه مقوله مذکور دچار معضلات و مشکلات جدی است، باید از پتانسیل بخش خصوصی در کنار بخش دولتی استفاده شود، تا هم هزینه‌ها کاهش یافته و هم کیفیت و دسترسی سالمندان به خدمات مورد نیاز ارتقا پیدا کنند.
یکی از رایج ترین اشکال استفاده از پتانسیل بخش خصوصی، مشارکت دولتی-خصوصی Public-Private Partnership: PPP)) می‌باشد. مشارکت دولتی- خصوصی مکانیزمی است که در آن بخش دولتی (دولت و سایر نهادهای حکومتی) به منظور تأمین خدمات زیربنایی (اعم از آب و فاضلاب، حمل و نقل، سلامت، آموزش و غیره) از ظرفیت‌های بخش خصوصی (شامل تعاونی، خصوصی، خیریه و سمن) اعم از دانش، تجربه و منابع مالی استفاده می‌نماید. به بیان دیگر بخش خصوصی به نیابت از دولت در برخی از وظایف و مسئولیت‌های تأمین این خدمات نقش‌آفرینی می‌نماید (11, 12). در مشارکت دولتی - خصوصی نقش دولت از سرمایه‌گذاری، اجرا و بهره‌برداری در پروژه‌های زیرساختی به سیاست‌گذار و تنظیم‌کننده مقررات و ناظر بر کیفیت و کمیت ارائه خدمات تبدیل می‌شود (13).
یافته‌های مطالعات مختلف نشان دهنده آن است که مشارکت دولتی-خصوصی منجر به بهبود دسترسی و بهره مندی جامعه و به خصوص سالمندان از خدمات سلامت (14-16)، اثربخشی مراقبت‌ها، کاهش هزینه‌های ارائه خدمات، مدیریت کارآمد منابع، افزایش رضایت مندی مشتریان و جامعه، ایجاد فرصت برای ارتقای مسولیت پذیری و پاسخگویی بخش خصوصی، کاهش تصدی گری در ارائه خدمات و افزایش چابکی بخش دولتی، نظارت و کنترل بهتر، بهبود وضعیت و فضای خلاقیت و نوآوری در مدیریت و اداره امور، کاهش پرداخت از جیب، پاسخگویی مناسب به تغییرات در سازمان و محیط می گردد (17, 18)(19).
هدف این نامه جلب توجه سردبیر محترم و خوانندگان به اهمیت مشارکت دولتی-خصوصی به عنوان یک سیاست موثر در ارائه مراقبت‌های سلامت به سالمندان می‌باشد. با توجه به گسترش روز افزون تعداد سالمندان و نیاز گسترده این افراد به مراقبت‌های سلامت، و با توجه به وضعیت کنونی ایران در زمینه‌های اقتصادی و لزوم ارائه خدمات با کمترین هزینه و بالاترین کیفیت، استفاده از مشارکت دولتی-خصوصی می تواند به عنوان یک سیاست اصلی و موثر مورد توجه سیاست گذاران و مسئولین قرار گیرد.
در این راستا باید پژوهش‌هایی در زمینه تجارب موجود در دنیا و ایران در زمینه مشارکت دولتی-خصوصی در ارائه مراقبت‌های سلامت به سالمندان انجام شود تا زمینه را برای تدوین بهترین روش مشارکت دولتی-خصوصی در زمینه مراقبت سلامت سالمندان متناسب با شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران فراهم آورد و امکان پاسخگویی موثر به تغییرات سریع آینده در حوزه سلامت و سالمندی را ایجاد کند. به نظر می‌رسد یکی از الزامات آینده توسعه مراقبت‌های بهداشتی اولیه در زمینه خدمات سالمندی، ارائه خدمات سلامت به صورت یکپارچه، احداث مراکز دوستدار سالمند و افزایش مراقبت‌های حرفه‌ای در منزل و توسعه مراکز مراقبت طولانی مدت، گسترش پوشش بیمه‌های سلامت و توسعه بیمه‌های مختص سالمندان به واسطه مشارکت دولتی-خصوصی برای سالمندان می‌باشد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
