دوره 6، شماره 1 - ( 1400 )
جلد 6 شماره 1 صفحات 7-4 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Haghdoost A A, Larijani B, Nicknam M H, Dehnavieh R, balochi M, kalavani K. An Overview of Spiritual Health and Experts` Viewpoints Concerning the Role of the Ministry of Health and Medical Education in Its Excellence in Community. Manage Strat Health Syst 2021; 6 (1) :4-7
URL: http://mshsj.ssu.ac.ir/article-1-418-fa.html
URL: http://mshsj.ssu.ac.ir/article-1-418-fa.html
حق دوست علی اکبر، لاریجانی باقر، نیکنام محمد حسین، دهنویه رضا، بلوچی منیره، کلوانی خلیل. تعریف اجمالی از سلامت معنوی و دیدگاه خبرگان در خصوص نقش وزارت بهداشت-درمان و آموزش پزشکی در تعالی آن. راهبردهای مدیریت در نظام سلامت. 1400; 6 (1) :4-7
تعریف اجمالی از سلامت معنوی و دیدگاه خبرگان در خصوص نقش وزارت بهداشت-درمان و آموزش پزشکی در تعالی آن
دانشیار، مرکز تحقیقات آینده نگری و نوآوری در سلامت، پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کرمان، کرمان، ایران ، rdehnavi@gmail.com
چکیده: (1768 مشاهده)
تحلیل مفهوم سلامت و نقش وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی کشور در تفسیر مفهوم سلامت معنوی، بحث بسیار عمیقی را میطلبد. در تحقیقاتی نشان داده شده که معنویت، پایگاه بسیار مستحکمی در مقابل مصائب و محرومیت‌های زندگی می‌باشد و آن‌ها را برای افراد قابل قبول، می‌کند (1). همچنین در مطالعاتی ثابت شده که سلامت معنوی روی رضایت شغلی تاثیر دارد (2). در رشته‌های علوم پزشکی استرس آموزش به دلیل سروکار داشتن با جان بیماران، در بین دانشجویان بیش از بقیه رشته‌ها ملموس است؛ لذا توجه به بعد سلامت معنوی در جهت کاهش استرس این رشته‌ها، اهمیت قابل توجهی دارد (3). آنچه که ضرورت دارد، توجه به نقش مهم بعد معنوی سلامت، به ویژه در دانشجویان و ارائه دهندگان خدمات سلامت، به عنوان متولیان آینده سلامت می‌باشد (4).
این مطالعه به‌صورت ترکیبی و با استفاده از مرور متون و مصاحبه با تعدادی از خبرگان به مدت 6 ماه در پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شد. در مرحله مرور متون، ابتدا مقالات و مستنداتی که در عنوان، چکیده یا کلید واژه آن‌ها عبارات "سلامت معنوی"، "ابعاد سلامت" و "معنویت" به‌کار رفته بود از بانک‌های اطلاعاتی Irandoc،Magiran و SID گردآوری و طبقه بندی گردید. در گام بعدی چکیده یافته‌های هر دسته از مطالعات مرور، مقالات مناسب انتخاب و مطالب مرتبط از آن‌ها استخراج گردید. در ادامه، یافته‌ها در قالب 6 سؤال کلیدی، موضوع بندی و مهمترین سؤالات سلامت معنوی تعیین گردید. دیدگاه‌های خبرگان در خصوص نقش وزارت بهداشت-درمان و آموزش پزشکی در تعالی آن در جامعه بدین ترتیب بود:
الف) متولی سلامت معنوی در کشور چه نهاد و یا سازمانی می‌باشد؟
جنس سلامت معنوی از جنس نرم و تربیتی است و متولی آن باید از حوزه فرهنگی باشد و نقش هدایتی را بر عهده بگیرد. البته مشارکت جمعی و همراهی تمامی نهادها ضروری است. بر این اساس ضمن تعیین متولی تصمیم‌گیری در این خصوص، تا حد امکان فعالیتهای موازی به حداقل برسد.
ب) آیا وزارت بهداشت در حوزه سلامت معنوی نقش مدیریتی دارد؟
نقش وزارت علی رغم وجود کلمه سلامت، در این حوزه تولیتی نیست، منتها باید به عنوان یکی از ذی‌نفعان و مشارکت کنندگان اصلی، فعالانه نقش ایفا نماید.
ج) مسئولیتها و اقدامات حوزه سلامت کشور در موضوع سلامت معنوی به عهده چه نهاد و یا سازمانی می‌باشد؟
وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی وابسته، از 4 وجه و زاویه، ارتباط جدی و زیربنایی با سلامت معنوی دارند که باید در برنامه‌ها دیده شود :
جنس سلامت معنوی از جنس نرم و تربیتی است و متولی آن باید از حوزه فرهنگی باشد و نقش هدایتی را بر عهده بگیرد. البته مشارکت جمعی و همراهی تمامی نهادها ضروری است. بر این اساس ضمن تعیین متولی تصمیم‌گیری در این خصوص، تا حد امکان فعالیتهای موازی به حداقل برسد.
ب) آیا وزارت بهداشت در حوزه سلامت معنوی نقش مدیریتی دارد؟
نقش وزارت علی رغم وجود کلمه سلامت، در این حوزه تولیتی نیست، منتها باید به عنوان یکی از ذی‌نفعان و مشارکت کنندگان اصلی، فعالانه نقش ایفا نماید.
ج) مسئولیتها و اقدامات حوزه سلامت کشور در موضوع سلامت معنوی به عهده چه نهاد و یا سازمانی می‌باشد؟
وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی وابسته، از 4 وجه و زاویه، ارتباط جدی و زیربنایی با سلامت معنوی دارند که باید در برنامه‌ها دیده شود :
- نظام آموزشی وزارت بهداشت باید مفهوم سلامت معنوی و ارتقاء آن را در دانش آموختگان خود متبلور نماید.
2- از این مفهوم برای ارتقاء سلامت جسم و روان استفاده شود. به نظر میرسد تاثیرات سلامت معنوی به صورت عمیق، می‌تواند اصلاح قابل ملاحظه‌ای در مشکلات جسم و روان داشته باشد و به تبع آن کاهش هزینه‌های این وزارت را به همراه داشته باشد.
3- سلامت معنوی پرسنل شاغل در حوزه سلامت به عنوان جمعیت قابل ملاحظه‌ای از کشور باید حفظ و ارتقا یابد.
4- انجام مطالعات عمیق علمی، تولید مستندات کارشناسی و ترجمان شواهد برای ذی‌نفعان پررنگ‌تر شود.
چ) راه‌اندازی رشته تخصصی سلامت معنوی در قالب تحصیلات تکمیلی در وزارت بهداشت، لازم می‌باشد؟
این مطالعه و مستندات موجود در شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت، نشان می‌دهد فضای کاری لازم در وزارت برای راه اندازی این رشته وجود ندارد. از آنجاییکه گرایش‌های علمی و گروهها و دانشکده‌های مرتبط در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری متمرکز هستند، صلاحیت این وزارت خانه بیش از وزارت بهداشت است.
و) اضافه شدن آموزش سلامت معنوی به عنوان یک درس مستقل و با واحد مشخص برای تربیت دانشجویان فعلی در دانشگاههای علوم پزشکی ضرورت دارد؟
با وجود اهمیت بسیار بالای اهتمام به سلامت معنوی و ارتقای آن در دانشجویان، به نظر نمیرسد که تعریف واحد درسی جدید راهگشا باشد. مهمترین دلایل آن عبارتند از:
- واحدهای درسی در بعضی رشته‌ها همانند پزشکی بسیار زیاد است.
- مباحث سلامت معنوی باید در بطن تمامی دروس وارد شود.
- یافتن مدرسین توانمند دشوار است.
ه) دفتر مشخصی در وزارت تحت عنوان دفتر سلامت معنوی، ضرورت دارد؟
به نظر میرسد یک دفتر اداری ذیل یک معاونت، کارایی کافی برای تحقق پیشنهادات فوق را ندارد. لذا پیشنهاد میگردد تا یک دبیرخانه فعال با کمترین تشکیلات مستقل و مجزا شکل گیرد تا جهت ایجاد هماهنگی درون وزارت، اطلاع‌رسانی و حتی مشارکت سایر سازمان‌ها فعالیت نماید.
3- سلامت معنوی پرسنل شاغل در حوزه سلامت به عنوان جمعیت قابل ملاحظه‌ای از کشور باید حفظ و ارتقا یابد.
4- انجام مطالعات عمیق علمی، تولید مستندات کارشناسی و ترجمان شواهد برای ذی‌نفعان پررنگ‌تر شود.
چ) راه‌اندازی رشته تخصصی سلامت معنوی در قالب تحصیلات تکمیلی در وزارت بهداشت، لازم می‌باشد؟
این مطالعه و مستندات موجود در شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت، نشان می‌دهد فضای کاری لازم در وزارت برای راه اندازی این رشته وجود ندارد. از آنجاییکه گرایش‌های علمی و گروهها و دانشکده‌های مرتبط در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری متمرکز هستند، صلاحیت این وزارت خانه بیش از وزارت بهداشت است.
و) اضافه شدن آموزش سلامت معنوی به عنوان یک درس مستقل و با واحد مشخص برای تربیت دانشجویان فعلی در دانشگاههای علوم پزشکی ضرورت دارد؟
با وجود اهمیت بسیار بالای اهتمام به سلامت معنوی و ارتقای آن در دانشجویان، به نظر نمیرسد که تعریف واحد درسی جدید راهگشا باشد. مهمترین دلایل آن عبارتند از:
- واحدهای درسی در بعضی رشته‌ها همانند پزشکی بسیار زیاد است.
- مباحث سلامت معنوی باید در بطن تمامی دروس وارد شود.
- یافتن مدرسین توانمند دشوار است.
ه) دفتر مشخصی در وزارت تحت عنوان دفتر سلامت معنوی، ضرورت دارد؟
به نظر میرسد یک دفتر اداری ذیل یک معاونت، کارایی کافی برای تحقق پیشنهادات فوق را ندارد. لذا پیشنهاد میگردد تا یک دبیرخانه فعال با کمترین تشکیلات مستقل و مجزا شکل گیرد تا جهت ایجاد هماهنگی درون وزارت، اطلاع‌رسانی و حتی مشارکت سایر سازمان‌ها فعالیت نماید.
هر چند که تلاش‌ها و اقدامات ارزشمندی در حوزه سلامت معنوی در کشور انجام شده، منتهی نیاز به اقدامات جدی‌تر در این خصوص در دانشگاه‌ها احساس می‌شود. لذا ضرورت دارد با توجه به اهمیت موضوع، ضمن تدوین برنامه‌ای منسجم، فعالیتهای لازم برای کلیه نهادهای مرتبط تعریف و اجرایی گردد.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
