زمینه و هدف: سنجش کارایی بیمارستان‌ها با توجه به سهم بالای بودجه اختصاص یافته و نیز لزوم تضمین بهترین شیوه استفاده از منابع کمیاب، اهمیت ویژه‌ای دارد. هدف این مطالعه تعیین کارایی فنی بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با استفاده از روش ترکیبی تحلیل مؤلفه‌های اصلی و تحلیل پوششی داده‌ها بود.
روش پژوهش: این پژوهش یک مطالعه تحلیلی و از نظر زمانی مقطعی بود که به منظور سنجش کارایی فنی تمامی 8 بیمارستان تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از واحد آمار و مدارک پزشکی هر بیمارستان جمع آوری گردید. جهت افزایش قدرت تمایز بین واحدهای کارا و ناکارا، افزایش دقت پژوهش و تمایز بیشتر بین بیمارستان‌ها از نظر کارایی، ابتدا با استفاده از روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی و بهره‌گیری از نرم افزار SPSS ₁₆ تعداد 17 شاخص ورودی و خروجی تعدیل و به 3 مؤلفه متناسب با تعداد بیمارستان‌های مورد بررسی تبدیل شدند. با انجام تحلیل مؤلفه‌های اصلی، 7 متغیر ورودی مورد مطالعه به 7 مؤلفه اصلی ورودی تبدیل شدند که از این میان، مؤلفه اول که حدود 83 درصد از پراکندگی داده‌ها را بازگو می‌کرد به عنوان مؤلفه اصلی ورودی انتخاب شد و چون تأثیر بیشتری از متغیرهای منابع انسانی گرفته بود به عنوان شاخص نیروی انسانی نام گذاری شد. همچنین از بین متغیرهای ستانده نیز 2 مؤلفه خروجی اول که 76 درصد از واریانس داده‌ها را بازگو می‌کردند به عنوان 2 مؤلفه اصلی خروجی برای ادامه مطالعه انتخاب شدند که به ترتیب بیشترین تأثیر را از متغیرهای تعداد پذیرش و مدت اقامت بیماران گرفته بودند. سپس مؤلفه‌های ورودی و خروجی تعدیل شده وارد نرم افزار Windeap _2.1 شده و با فرض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس، کارایی فنی بیمارستان‌ها محاسبه و رتبه آن‌ها مشخص شد. به منظور بررسی تأثیر استفاده از روش ترکیبی به جای روش معمولی سنجش کارایی نتایج حاصل از انجام روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی –تحلیل پوششی داده‌ها با نتایج حاصل از روش معمولی تحلیل پوششی داده‌ها مقایسه شد.
یافته‌ها: نتایج انجام تحلیل پوششی داده‌ها روی مؤلفه‌های اصلی استخراج شده نشان داد ظرفیت ارتقاء کارایی فنی بیمارستان‌ها به میزان 15 درصد (کارایی فنی: 0/852) وجود دارد. همچنین در 1 بیمارستان از مجموعه مورد مطالعه بازدهی صعودی، 3 بیمارستان بازدهی نزولی و 4 بیمارستان بازدهی ثابت نسبت به مقیاس داشتند. 3 بیمارستان دارای کارایی فنی 1، 2 بیمارستان دارای کارایی فنی بین 0/80 تا 1 و 3 بیمارستان کارایی فنی کمتر از 0/80 داشتند. از نظر کارایی مقیاس 50 درصد بیمارستان‌ها و از نظر کارایی مدیریت نیز 62/5 درصد کارایی 1 داشتند.
نتیجه گیری: میانگین کارایی فنی کل، کارایی مدیریت و کارایی مقیاس براساس روش معمول تحلیل فراگیر به ترتیب 0/999، 1 و 0/999  محاسبه شد؛ درحالیکه در صورت استفاده از روش ترکیبی میانگین کارایی فنی کل، کارایی مدیریت و کارایی مقیاس به ترتیب 0/852، 0/947 و 0/902 به‌دست آمد. نتایج موید این موضوع است که استفاده از روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی با توجه به نقش مهمی که در کاهش هم‌خطی‌ها دارد موجب افزایش دقت در پژوهش و تمایز بیشتر بین بیمارستان‌ها از نظر کارایی می‌شود.