دوره 2، شماره 4 - ( 1396 )
جلد 2 شماره 4 صفحات 250-248 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hajimohammadi B, Ahmadiara E. The Functioning of Strategic Management in the Control of Endemic Parasitic Diseases in Iran (Case: fascioliasis). Manage Strat Health Syst 2018; 2 (4) :248-250
URL: http://mshsj.ssu.ac.ir/article-1-133-fa.html
URL: http://mshsj.ssu.ac.ir/article-1-133-fa.html
حاجی محمدی بهادر، احمدی آرا عماد. کارکرد مدیریت راهبردی در کنترل بیماری‌های انگلی اندمیک در ایران (مورد: فاسیولیازیس). راهبردهای مدیریت در نظام سلامت. 1396; 2 (4) :248-250
دکتری تخصصی انگل شناسی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، ahmaiarae@ut.ac.ir
چکیده: (5109 مشاهده)
مدیریت راهبردی در کنترل بیماری‌های انگلی بومی در کشور با توجه به اثرات مخربی که این انگل‌ها هم بر بروز بیماری‌های مشترک بین انسان و دام و هم بر کاهش تولیدات دامی و به خطر انداختن معیشت جامعه دارند دارای اهمیت زیادی است. فاسیولیازیس یکی از مهمترین این بیماری‌هاست که ناشی از ابتلای انسان و دام به ترماتودهای فاسیولاهپاتیکا و فاسیولا ژیگانتیکا بوده و جزء بیماری‌های انگلی باز پدید در شمال ایران و نوپدید در غرب کشور محسوب می شود (1).
تا قبل از سال 1367 خورشیدی فاسیولیازیس انسانی در کشور تنها به صورت موارد اسپورادیک و تک گیر وجود داشت. ولی در این سال اولین همه‌گیری بیماری در استان گیلان و به ویژه شهرستان بندر انزلی آغاز و در بهار سال بعد به اوج خود رسید. مسئولین بهداشتی داخل کشور تعداد کل مبتلایان را در حدود 20 هزار نفر گزارش کردند و سازمان بهداشت جهانی در گزارش خود این رقم را در حدود 10 هزار نفر اعلام نمود (2). شیوع بعدی فاسیولیازیس مجدداً در همان کانون قبلی و یک دهه بعد طی سال‌های 1377 و 1378 خورشیدی اتفاق افتاد. این اپیدمی نسبت به همه گیری قبلی کمتر ولی رقم درگیری بسیار قابل توجه بوده است و رقم 2465 نفر به صورت رسمی ثبت گزارش آلودگی وجود داشت (3،2). در همین سال‌ها (1377 و 1378 خورشیدی) همه گیری کوچکتری در استان کرمانشاه و شهرستان کنگاور به صورت پراکنده به عنوان اولین موارد فاسیولیازیس انسانی و در واقع نوپدیدی این بیماری در این استان و غرب کشور به حساب می آمد. همچنین طی همین سال‌ها مواردی از همه گیری مختصر بیماری از مازندران نیز گزارش گردید (4). طبق مطالعات انجام شده شیوع عفونت در برخی استان‌‌های کشور مانند گیلان، مازندران، تهران، کرمانشاه، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و لرستان بیشتر از سایرین می باشد (5).
این انگل‌ها، انسان و طیف وسیعی از نشخوار کنندگان را به عنوان میزبان نهایی آلوده می‌کنند. این بیماری با تب و لرز، تحریکات جلدی شدید، درد سمت راست محوطه شکمی، حالت تهوع و استفراغ آغاز شده و پس از بروز این علایم، انگل مراحل ابتدایی رشد خود را در کبد طی کرده و پس از مهاجرتی چند ماهه در بافت کبد و ایجاد عوارض شدید، در مجاری صفراوی کبد بالغ می شود. بیماری در دام‌ها نیز خسارات زیادی به جا می گذارد. خسارات اقتصادی بیماری در دام‌ها شامل مرگ ناگهانی، کاهش وزن و کاهش تولیدات دامی بوده و زیان اقتصادی فراوانی را به صنعت دامپروری کشور تحمیل می کند (1).
با توجه به عوارض سلامتی و زیان اقتصادی ناشی از بیماری، برنامه ریزی راهبردی و عملیاتی مناسب برای پیشگیری و کنترل آن ضروری است. بدین منظور ابتدا بایستی تمامی سازمان‌های دخیل در مدیریت این بیماری شناسایی و ضمن مشارکت گسترده تمامی آن‌ها، برنامه راهبردی چند ساله جهت پیشگیری و کنترل تدوین شود. این برنامه، باید شامل اهداف کلان طولانی مدت (چند ساله) و راهبردهای کلیدی مدیریت بیماری باشد. پس از تدوین برنامه استراتژیک، باید برنامه‌های میان مدت و عملیاتی متناسب نیز تدوین شده و وظایف و مسئولیت‌های هر کدام از سازمان‌های دخیل در مدیریت بیماری تدوین و ابلاغ شود. همچنین ضروری است مکانیسمی مناسب برای پایش میزان پیشرفت در کنترل بیماری تدوین و در طی اجرای برنامه به کار گرفته شود. علاوه بر این لازم است در طی تدوین برنامه جامع مدیریت بیماری، چارچوب‌ها و ابزارهای گزارش‌دهی عمومی طراحی شوند. همچنین ضروری است که از طریق به کارگیری مکانیسم‌ها و اقدامات بازاریابی اجتماعی، نسبت به افزایش آگاهی و مشارکت عمومی در مدیریت این بیماری اقدام نمود.
تا قبل از سال 1367 خورشیدی فاسیولیازیس انسانی در کشور تنها به صورت موارد اسپورادیک و تک گیر وجود داشت. ولی در این سال اولین همه‌گیری بیماری در استان گیلان و به ویژه شهرستان بندر انزلی آغاز و در بهار سال بعد به اوج خود رسید. مسئولین بهداشتی داخل کشور تعداد کل مبتلایان را در حدود 20 هزار نفر گزارش کردند و سازمان بهداشت جهانی در گزارش خود این رقم را در حدود 10 هزار نفر اعلام نمود (2). شیوع بعدی فاسیولیازیس مجدداً در همان کانون قبلی و یک دهه بعد طی سال‌های 1377 و 1378 خورشیدی اتفاق افتاد. این اپیدمی نسبت به همه گیری قبلی کمتر ولی رقم درگیری بسیار قابل توجه بوده است و رقم 2465 نفر به صورت رسمی ثبت گزارش آلودگی وجود داشت (3،2). در همین سال‌ها (1377 و 1378 خورشیدی) همه گیری کوچکتری در استان کرمانشاه و شهرستان کنگاور به صورت پراکنده به عنوان اولین موارد فاسیولیازیس انسانی و در واقع نوپدیدی این بیماری در این استان و غرب کشور به حساب می آمد. همچنین طی همین سال‌ها مواردی از همه گیری مختصر بیماری از مازندران نیز گزارش گردید (4). طبق مطالعات انجام شده شیوع عفونت در برخی استان‌‌های کشور مانند گیلان، مازندران، تهران، کرمانشاه، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و لرستان بیشتر از سایرین می باشد (5).
این انگل‌ها، انسان و طیف وسیعی از نشخوار کنندگان را به عنوان میزبان نهایی آلوده می‌کنند. این بیماری با تب و لرز، تحریکات جلدی شدید، درد سمت راست محوطه شکمی، حالت تهوع و استفراغ آغاز شده و پس از بروز این علایم، انگل مراحل ابتدایی رشد خود را در کبد طی کرده و پس از مهاجرتی چند ماهه در بافت کبد و ایجاد عوارض شدید، در مجاری صفراوی کبد بالغ می شود. بیماری در دام‌ها نیز خسارات زیادی به جا می گذارد. خسارات اقتصادی بیماری در دام‌ها شامل مرگ ناگهانی، کاهش وزن و کاهش تولیدات دامی بوده و زیان اقتصادی فراوانی را به صنعت دامپروری کشور تحمیل می کند (1).
با توجه به عوارض سلامتی و زیان اقتصادی ناشی از بیماری، برنامه ریزی راهبردی و عملیاتی مناسب برای پیشگیری و کنترل آن ضروری است. بدین منظور ابتدا بایستی تمامی سازمان‌های دخیل در مدیریت این بیماری شناسایی و ضمن مشارکت گسترده تمامی آن‌ها، برنامه راهبردی چند ساله جهت پیشگیری و کنترل تدوین شود. این برنامه، باید شامل اهداف کلان طولانی مدت (چند ساله) و راهبردهای کلیدی مدیریت بیماری باشد. پس از تدوین برنامه استراتژیک، باید برنامه‌های میان مدت و عملیاتی متناسب نیز تدوین شده و وظایف و مسئولیت‌های هر کدام از سازمان‌های دخیل در مدیریت بیماری تدوین و ابلاغ شود. همچنین ضروری است مکانیسمی مناسب برای پایش میزان پیشرفت در کنترل بیماری تدوین و در طی اجرای برنامه به کار گرفته شود. علاوه بر این لازم است در طی تدوین برنامه جامع مدیریت بیماری، چارچوب‌ها و ابزارهای گزارش‌دهی عمومی طراحی شوند. همچنین ضروری است که از طریق به کارگیری مکانیسم‌ها و اقدامات بازاریابی اجتماعی، نسبت به افزایش آگاهی و مشارکت عمومی در مدیریت این بیماری اقدام نمود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
