1- دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2- دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ،g.amirnejad@iau.ac.ir
3- استاد، گروه اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
4- استاد، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2- دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ،
3- استاد، گروه اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
4- استاد، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده: (17 مشاهده)
زمینه و هدف: حکمرانی نظام سلامت بهعنوان یکی از مهمترین حوزههای مدیریت سلامت عمومی، نقش تعیینکنندهای در ارتقای کارایی، شفافیت، پاسخگویی و تعامل بین نهادهای ذیربط دارد. در بسیاری از کشورها، توجه به نهادهای مدنی در حکمرانی سلامت بهمنزله ابزاری برای افزایش مشروعیت و کارآمدی تصمیمگیری مطرح شده است. با وجود مطالعات گسترده در زمینه حکمرانی سلامت، تمرکز بر نقش نهادهای مدنی در قالب یک مدل بومی کمتر بررسی شده است، لذا هدف این پژوهش، طراحی مدل حکمرانی نظام سلامت با تأکید بر نهادهای مدنی بود.
روش پژوهش: مطالعه حاضر با روش آمیخته و طراحی متوالی اکتشافی، در بازه زمانی مهر 1403 تا خرداد 1404 در سه مرحله انجام شد. در مرحله اول، برای شناسایی ابعاد و مؤلفههای کلیدی، از تکنیک دلفی فازی در 3 دور متوالی استفاده گردید. جامعه آماری شامل 15 نفر از خبرگان حوزه سلامت و نهادهای مدنی شامل خطمشیگذاران عالی، کارشناسان ارشد وزارت بهداشت، مشاوران وزیر، مدیران سازمانهای مردمنهاد، مدیران و کارشناسان سازمانهای بیمهگر سلامت و نمایندگان بیماران و خانوادهها بهویژه انجمنهای حمایتی بیماران خاص بود که با روش نمونهگیری گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادههای این مرحله پرسشنامه دلفی برای خبرگان و در مرحله کمی پرسشنامه محققساخته مشتمل بر 5 بعد و 24 مولفه بود. روش نمونه گیری مرحله کمی، تصادفی طبقهای و حجم نمونه 386 نفر بود. دادهها با استفاده از مدلیابی معادلات ساختاری، تحلیل مسیر و تحلیل عاملی تأییدی از طریق نرمافزار Smart PLS 4 تحلیل شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد حکمرانی نظام سلامت با تمرکز بر نهادهای مدنی دارای 5 بعد اصلی است: حکمرانی شبکهای، همکاری و مشارکت، مدیریت منابع مالی، حکمرانی شفافیت و نظارت و ارزیابی. همچنین، یافتهها نشان داد تمامی اجزای مدل دارای ارتباط معنیداری با مفهوم اصلی بودند و حکمرانی شبکهای بیشترین بار عاملی را در مدل داشت و مشارکت همگانی بهعنوان مؤلفه کلیدی آن شناسایی شد.
نتیجهگیری: براساس نتایج، حکمرانی سلامت مبتنی بر نهادهای مدنی میتواند موجب ارتقای شفافیت، بهبود کارایی و توسعه تعاملات بین نهادی گردد. نوآوری این پژوهش در تأکید بر نقش جامعه مدنی در حکمرانی سلامت و استفاده همزمان از تکنیک دلفی فازی و مدلیابی معادلات ساختاری است. پیشنهاد میشود سیاستگذاران با تقویت جایگاه نهادهای مدنی، شفافسازی سازوکارهای مالی و ایجاد نظام بازخورد مستمر، شرایط لازم برای تحقق حکمرانی متعالی در نظام سلامت را فراهم آورند.
روش پژوهش: مطالعه حاضر با روش آمیخته و طراحی متوالی اکتشافی، در بازه زمانی مهر 1403 تا خرداد 1404 در سه مرحله انجام شد. در مرحله اول، برای شناسایی ابعاد و مؤلفههای کلیدی، از تکنیک دلفی فازی در 3 دور متوالی استفاده گردید. جامعه آماری شامل 15 نفر از خبرگان حوزه سلامت و نهادهای مدنی شامل خطمشیگذاران عالی، کارشناسان ارشد وزارت بهداشت، مشاوران وزیر، مدیران سازمانهای مردمنهاد، مدیران و کارشناسان سازمانهای بیمهگر سلامت و نمایندگان بیماران و خانوادهها بهویژه انجمنهای حمایتی بیماران خاص بود که با روش نمونهگیری گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادههای این مرحله پرسشنامه دلفی برای خبرگان و در مرحله کمی پرسشنامه محققساخته مشتمل بر 5 بعد و 24 مولفه بود. روش نمونه گیری مرحله کمی، تصادفی طبقهای و حجم نمونه 386 نفر بود. دادهها با استفاده از مدلیابی معادلات ساختاری، تحلیل مسیر و تحلیل عاملی تأییدی از طریق نرمافزار Smart PLS 4 تحلیل شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد حکمرانی نظام سلامت با تمرکز بر نهادهای مدنی دارای 5 بعد اصلی است: حکمرانی شبکهای، همکاری و مشارکت، مدیریت منابع مالی، حکمرانی شفافیت و نظارت و ارزیابی. همچنین، یافتهها نشان داد تمامی اجزای مدل دارای ارتباط معنیداری با مفهوم اصلی بودند و حکمرانی شبکهای بیشترین بار عاملی را در مدل داشت و مشارکت همگانی بهعنوان مؤلفه کلیدی آن شناسایی شد.
نتیجهگیری: براساس نتایج، حکمرانی سلامت مبتنی بر نهادهای مدنی میتواند موجب ارتقای شفافیت، بهبود کارایی و توسعه تعاملات بین نهادی گردد. نوآوری این پژوهش در تأکید بر نقش جامعه مدنی در حکمرانی سلامت و استفاده همزمان از تکنیک دلفی فازی و مدلیابی معادلات ساختاری است. پیشنهاد میشود سیاستگذاران با تقویت جایگاه نهادهای مدنی، شفافسازی سازوکارهای مالی و ایجاد نظام بازخورد مستمر، شرایط لازم برای تحقق حکمرانی متعالی در نظام سلامت را فراهم آورند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
